Küresel Aynalarda Görüntü Oluşumu
Küresel aynalar, çukur ayna ve tümsek ayna olmak üzere ikiye ayrılır. Her iki ayna tipinde de görüntü oluşumu farklı özellikler gösterir.
Çukur Ayna Görüntü Oluşumu
Çukur aynada görüntü, cismin konumuna göre değişiklik gösterir:
- Cisim odağa yaklaştıkça görüntü büyür
- Cisim merkezin ötesinde ise görüntü ters ve küçüktür
- Cisim merkez ile odak arasında ise görüntü ters ve büyüktür
- Cisim odak noktasındaysa görüntü oluşmaz sonsuzda
Önemli Kavram: Çukur aynada görüntü nasıl olur? Cismin konumuna bağlı olarak çukur aynada görüntü bazen gerçek cisminkars\cıtarafında bazen de sanal olabilir. Merkezin ötesindeki cisimlerin görüntüsü her zaman gerçek, ters ve küçüktür.
Tümsek Ayna Görüntü Özellikleri
Tümsek aynalarda görüntü oluşumu daha basittir:
- Tümsek aynada görüntü her zaman sanaldır
- Görüntü her zaman düz ve küçüktür
- Cisim aynaya yaklaştıkça görüntü büyür
- Görüntü her zaman odak ile ayna arasında oluşur
Pratik Bilgi: Tümsek ayna özellikleri sayesinde geniş bir görüş alanı sağlar, bu nedenle araç dikiz aynalarında ve mağaza güvenlik aynalarında kullanılır.
Küresel aynalarda odak uzaklığı f, merkez uzaklığının r yarısıdır: f = r/2
Küresel aynalarda görüntü oluşumunu matematiksel olarak ayna formülüyle hesaplayabiliriz:
1/f = 1/p + 1/i f:odakuzaklıg˘ı,p:cisimuzaklıg˘ı,i:go¨ru¨ntu¨uzaklıg˘ı
Not: Çukur aynada görüntü büyük mü? Bu sorunun cevabı cismin konumuna bağlıdır. Eğer cisim merkez ile odak arasında ise görüntü cisimden büyüktür.
